In opdracht van de werkgeversvereniging voor zelfstandig openbare apothekers (WZOA) en de Nederlandse Apothekers Coöperatie (NApCo) hebben wij de omzet- en kostenontwikkeling en het verloop in het personeelsbestand in de openbare farmacie in kaart gebracht.

De vier boodschappen:
1) De zorgkosten in Nederland stijgen, maar dat komt niet of nauwelijks door de openbaar apotheek
2) De uitgaven aan de apotheekzorg stijgen nauwelijks doordat de volumes en de vergoeding beiden beperkt stijgen; zeker in vergelijking met ziekenhuizen en huisartsen
3) De CAO blijft dan ook achter bij ziekenhuizen en huisartsen; desalniettemin geven apotheken meer door aan loonstijging dan dat ze aan extra vergoeding krijgen voor hun werk
4) De achterblijvende CAO leidt tot te weinig instroom, terwijl 25% van de apothekersassistenten de komende 12 jaar met pensioen gaat

Samenvatting

De werkdruk in de openbare apotheek neemt toe: Nederlanders worden steeds ouder en gebruiken gemiddeld meer medicijnen. Ook de taken die uitgevoerd worden in de openbare apotheek zijn door de jaren heen veranderd. Het belang van zorgverlening náást de receptgebonden zorg neemt toe. Daarnaast heeft de apotheek de noodzakelijke taak om bij beschikbaarheidsproblemen van een geneesmiddel naar een passend alternatief te zoeken. De bekostiging die de apotheek voor deze groeiende en veranderende werkzaamheden ontvangt is niet evenredig toegenomen.

Dit rapport beschrijft de ontwikkelingen sinds 2015 in werkdruk, inkomsten, de doorvertaling naar loon middels de cao, de invloed op het personeelsbestand en de stappen die de apotheek zet om steeds slimmer te werken. De apotheeksector wordt steeds vergeleken met ontwikkelingen in huisartsenzorg en ziekenhuiszorg om een objectieve basis te kunnen bieden. Het rapport is opgesteld op basis van openbare informatie, aangevuld met data van het pensioenfonds voor apotheekpersoneel.

Omzet, volume en tarieven blijven achter bij andere sectoren

De omzet uit apotheekzorg (WMG-prestaties) groeit veel minder snel dan de huisartsenzorg en medische specialistische zorg. De totale omzet uit zorg stijgt slechts 11% tussen 2015 en 2023. De tarieven, op basis van vergoeding per dosering, nemen ook met 11% toe. Dit is ruim minder dan de inflatie over deze periode; dit zet enorme druk op de financiële mogelijkheden van apotheken.

Loonontwikkeling
Het salaris van een apothekersassistent is van 2015 tot 2024 met 20% gestegen. Dit staat in scherp contrast met de stijging van het salaris van de apothekersassistent in het ziekenhuis (38%) en de dokters- en apothekersassistent bij de huisarts (40%). Logischerwijs is dit onvoldoende voor apothekersassistenten om de inflatie te compenseren – gemiddeld is de koopkracht afgenomen met 8%. Ook in absolute zin blijft het loon van de assistent in de openbare apotheek achter; het salaris bedraagt 5% tot 16% minder dan de tegenhangers in het ziekenhuis en bij de huisarts. Hoewel de opleiding en het takenpakket van de drie vergeleken banen hetzelfde is, is de beloning die daar tegenover staat dat niet.

Personeelsbestand
Als gevolg van onder meer de hogere werkdruk en de ontoereikende loonontwikkeling is het verloop van personeel in de apotheek sterk gestegen. In 2023 vertrok bijna een op de zes jonge medewerkers, terwijl juist deze groep essentieel is voor de toekomst. De komende tien jaar gaat namelijk bijna een kwart van het huidige personeelsbestand met pensioen. Ten opzichte van 2019 is het personeel in loondienst, uitgedrukt in fte, al met 7% afgenomen. En dat terwijl er werk genoeg is: er staan 400 vacatures open en de zorgvraag van de toekomst zal alleen maar verder stijgen.

Productiviteit en bedrijfsvoering
Apotheken hebben stappen kunnen zetten in productiviteit. De bedrijfskosten per verstrekt middel zijn afgenomen ten opzichte van inflatie – zelfs als de cao wél was toegenomen conform de inflatie. Bovendien is het apotheekpersoneel in de afgelopen jaren meer taken uit gaan voeren, zoals het afhandelen van geneesmiddeltekorten en het beantwoorden van patiëntvragen over de vergoeding van medicijnen.

Klik hier voor het volledige rapport: Brancherapport openbare farmacie – Bijwerkingen onvermijdelijk

Vragen? thomasherngreen [at] bolder-zorgadvies.nl